Szembekowie w bitwie pod Sędziejowicami w 1863 roku

Stowarzyszenie Społeczno-Kulturalne „Solidarni w działaniu” zaprosiło wszystkich zainteresowanych na wykład pod tytułem „Szembekowie w powstaniu styczniowym – udział Piotra i Aleksandra Szembeków w bitwie pod Sędziejowicami 26.08.1863 r.” Wykład w PUB-ie „Gramofon” w Kępnie 23 stycznia 2013 r. wygłosił Paweł Grzesiak

„Historię po lekcjach" tworzy cykl otwartych wykładów, w których można uczestniczyć od września 2012 r. do maja 2013 r. Celem spotkań jest propagowanie najciekawszych wydarzeń z dziejów naszego regionu. -„Historia jest nauczycielką życia” - co dziś znaczy to powszechnie cytowane zdanie? – pytają na swojej stronie działacze „Solidarnych w działaniu”. Spotkania w kępińskim „Gramofonie” są próbą odpowiedzi na postawione w ten niekonwencjonalny sposób pytanie.

Spotkanie z inicjatywy prowadzącego podzielone zostało na trzy łączące się merytorycznie bloki. Pierwsza część wykładu Pawła Grzesiaka dotyczyła kondycji państwa rosyjskiego w II poł. XIX wieku. Prowadzący zwrócił szczególną uwagę na imperialistyczną politykę prowadzoną przez zaborcę wobec mieszkańców dawnych ziem Królestwa Polskiego. Ekspansywne dążenia ówczesnych Rosjan najlepiej oddaje XVIII-wieczne rosyjskie powiedzenie: Kurica nie ptica, Polsza nie zagranica („Kura nie jest ptakiem, a Polska nie jest zagranicą”), uzasadniające aneksję części naszego kraju. Słynne zdanie wypowiedziane do Polaków w 1856 roku przez cara Aleksandra II - ,,Żadnych marzeń, panowie, żadnych marzeń” nie pozostawiało również wątpliwości co do efektów ewentualnych zrywów narodowowyzwoleńczych. -Mimo tego bezwzględnego stanowiska Polacy kilka razy chwycili za broń, walcząc o odzyskanie niepodległości – podkreślał Paweł Grzesiak, pozostawiając słuchaczom ocenę powstań w kontekście wielkiego bohaterstwa naszych rodaków, ale i efektywności podejmowanych działań.

W dalszej części spotkania prelegent zwrócił uwagę na pomoc, która była udzielana przez Wielkopolan powstańcom styczniowym. Miała ona bardzo szeroki zakres. Obejmowała pomoc materialną, udział ochotników, którzy przez graniczną rzekę Prosnę przenikali do powstańców, zasilając ich oddziały, a na przerzutach broni kończąc. Jednym z takich miejsc były właśnie Siemianice, o czym świadczą zapiski pamiętnikarskie. Warto nadmienić , że z Wielkopolski pochodził gen. Taczanowski i wielu innych dowódców powstańczych, a sam udział Wielkopolan w powstaniu szacuje się na kilka tysięcy ochotników.

Najważniejszą część wykładu stanowiły rozważania na temat udziału Piotra i Aleksandra Szembeków w zwycięskiej bitwie pod Sędziejowicami, stoczonej 26 sierpnia 1863 roku. O tej potyczce pisze w swoich pamiętnikach – zachowanych do dnia dzisiejszego - Zofia Szembekówna, późniejsza niepokalanka siostra Maria Krysta. Wspomnienia obejmują czasowo II połowę XIX wieku i sięgają aż po wiek XX. Autorka „Z dziejów Siemianic” powstałych w 1967 roku urodziła się w Siemianicach jako druga córka Piotra hr. Szembeka i Marii z Fredrów hr. Szembekowej. Podobnie jak siostra, Jadwiga, zajmowała się badaniami archeologicznymi na terenie Siemianic. To właśnie spod jej pióra wyszły opowiadania o udziale w powstaniu jej ojca, Piotra Szembeka oraz stryja, Aleksandra. Obaj walczyli pod dowództwem gen. Edmunda Taczanowskiego. Prowadzący wykład dysponował obszernymi fragmentami owych wspomnień i między innymi na ich podstawie odtworzył biografie powstańczą dwóch Szembeków z Siemianic.

Przed wykładem organizatorzy zaprezentowali film poświęcony heroicznej postawie Polaków walczących o odzyskanie wolności w latach1863/1864. Z kolei po wystąpieniu Pawła Grzesiaka odbyła się dyskusja, która - jak często bywa na tego typu spotkaniach - nie koncentrowała się jedynie na temacie wykładu. Rozmawiano o powstańczych walkach w ogóle, wielkich i zasłużonych rodach polskich oraz o potrzebie utrwalania dziejów naszych małych ojczyzn.

Warto odnotować, że Paweł Grzesiak jest mieszkańcem Ostrzeszowa, doktorantem Uniwersytetu Opolskiego. Praca doktorska, nad którą obecnie pracuje, będzie monografią rodziny Szembeków z Siemianic.